Slimme technologieën goede aanvulling op blindengeleidehond
Navigeren is een van de grote uitdagingen waar mensen met een visuele beperking vaak tegenaan lopen. Wat als je verdwaalt? Wat als je de aanwijzingen van je hond verkeerd interpreteert? Nieuwe technologieën bieden steeds meer mogelijkheden om deze uitdagingen de baas te kunnen.
Slimme stokken, wearables en haptische hulpmiddelen (op basis van trillingen) maken het eenvoudiger om routes te vinden en obstakels te vermijden. De nieuwste smart glasses kunnen je zelfs vertellen wie er voor je staat of een menukaart voor je vertalen. Deze innovaties – in combinatie met een geleidehond – vergroten de zelfstandigheid van veel mensen met een visuele beperking.
Genieten van licht en beweging
‘De tranen rolden een tijdje terug over mijn wangen, toen ik bij een concert in Vredenburg weer eens kon genieten van het licht en de bewegingen op het podium’, vertelt Jeroen Perk. Als kind verloor hij zijn zicht door retinitis pigmentosa, en was 20 jaar vrijwel volledig blind. Alweer een tijd geleden kreeg hij een retina-chip, die zijn zicht gedeeltelijk herstelde. De minicamera op zijn bril stuurt beelden naar een kastje dat deze omzet in elektrische signalen en doorstuurt naar de chip, geïmplanteerd achter zijn netvlies. Hierdoor kon Jeroen ineens weer vormen en contrasten zien. ‘Vroeger maakte het niet uit waar ik stond bij een concert, omdat ik toch niets zag’, zegt Jeroen. ‘Maar nu doe ik alles om vooraan te staan. Het licht en de bewegingen die ik nu zie, maken zo’n concertervaring fantastisch.’
Navigatie met bril en hond
In het dagelijks leven helpt de chip Jeroen ook bij het navigeren met zijn geleidehond Ivy. ‘Bij bekende routes voel ik me zekerder. Bijvoorbeeld omdat ik het licht van de lantaarnpaal, waar ik moet afslaan, kan zien.’ Toch blijft Ivy onmisbaar. ‘Al was het alleen maar om me te behoeden voor obstakels die ik zelf niet kan waarnemen.’ Op minder bekende routes vertrouwt Jeroen nog steeds liever op zijn gehoor en de begeleiding van zijn hond.
Sinds de retinachip volgden de innovaties elkaar in hoog tempo op. Slimme stokken zijn uitgerust met sensoren die obstakels op verschillende hoogten detecteren. Gebruikers ontvangen waarschuwingen via geluid of trillingen, wat navigeren veiliger en eenvoudiger maakt.
Nieuwe technologieën maken het verschil
Harold, coördinator Kwaliteit Training & Zorg bij KNGF Geleidehonden, benoemt ook de smart glasses, die voor een breed publiek op de markt komen. ‘Je hebt modellen die zijn uitgerust met een camera, speakers en bluetooth voor handsfree gebruik. Zo’n bril kan ook objecten en personen herkennen, omgevingsbeschrijvingen geven, teksten voorlezen en vertalen.’ Harold stelt dat deze ‘superbrillen’ nog lang niet feilloos werken, maar dit is volgens hem een kwestie van tijd. ‘Ze zijn ontzettend handig voor het lezen van borden, menu’s of documenten. Gebruikers kunnen ook bellen en berichten versturen, allemaal zonder een smartphone te hoeven bedienen. Geweldig natuurlijk, zeker voor onze doelgroep.’
Smartbrillen
‘Ik denk dat de toekomst vooral zit in de combinatie smartbrillen-geleidehond. Die kan het leven van veel mensen met een visuele beperking revolutionair verbeteren’, zegt Harold. ‘Op dit moment verwachten we van onze cliënten bijvoorbeeld dat ze hun vaste routes goed kennen, voordat ze met een geleidehond op pad gaan. Tijdens trainingen besteden we hier veel aandacht aan. Toch blijft navigeren voor sommige cliënten een uitdaging.’ Innovaties, zoals slimme brillen, kunnen dit probleem volgens Harold elimineren. ‘Die bril weet altijd waar je bent en kan je bijvoorbeeld waarschuwen dat je over tien 10 meter rechtsaf moet slaan om bij je bestemming te komen. Je kunt gewoon niet meer verdwalen.’
De rol van de geleidehond blijft onmisbaar
‘Normaliter luisteren veel blinde cliënten tijdens het navigeren naar verkeersstromen, voelen (met de stok) trottoirranden, tellen stappen en herkennen zijstraten of gebouwen’, legt Harold uit. ‘Een geleidehond helpt daarbij met het vermijden van obstakels, stopt bij stoepranden en helpt je veilig oversteken. Maar als begeleider bepaal jij altijd de richting. Ben je daarin onduidelijk naar de hond, dan is de kans groot dat je steeds weer op het losloopveld of bij de slager terechtkomt. Onduidelijke begeleiding ligt op de loer als je de weg kwijt bent. En met zo’n bril gebeurt dat minder snel, omdat je je veel beter kunt oriënteren.’
In de tv-serie AI-love test client Elian de app 'Be my eyes' die voor haar o.a. de omgeving voor haar omschrijft. Deze serie is te zien op NPO Start.
De juiste balans vinden
De technologie blijft zich snel ontwikkelen, en Harold volgt die ontwikkelingen op de voet. Tegelijkertijd waarschuwt hij voor overbelasting door te veel informatie. ‘Het aansturen van een geleidehond vraagt veel concentratie. Je wilt dan niet worden overspoeld met stemmen, geluiden of trillingen. Het is belangrijk om hierin de juiste balans te vinden.’
Complementaire kracht
Ondanks dat de technologische innovaties veel mensen met een visuele beperking veel mogelijkheden kunnen bieden, stelt Harold dat ze geen vervanging voor de geleidehond zijn. ‘De hond is niet alleen een begeleider die snel kan ingrijpen en veiligheid biedt. Hij is ook een maatje dat vertrouwen en vriendschap biedt. De combinatie met de juiste technologie vormt een krachtig complementair hulpmiddel voor meer zelfstandigheid en vrijheid.’
Slimme hulpmiddelen
- OrCam MyEye is een spraakgestuurd hulpmiddel dat op de bril kan worden bevestigd.
- WeWALK is een slimme stok die extra ondersteuning biedt bij navigatie.
- Ray-Ban Meta Smart Glasses biedt audio- en camerafuncties, waardoor informatie direct kan worden vastgelegd en gedeeld.
- Google Lookout App. Met de camera van je (Android) telefoon gebruikt Lookout AI om tekst, objecten en barcodes te herkennen.
- Sunu Band is een slimme armband die via sonar obstakels detecteert en met trilsignalen aangeeft hoe dichtbij ze zijn.
- BuzzClip een compacte, draagbare oplossing die via ultrasoon geluid obstakels detecteert en de gebruiker met trillingen waarschuwt.