Expert aan het woord: kan een hulphond wennen aan vuurwerk?

‘Vuurwerkknallen, kun je honden daar nou niet op trainen?’, hoort kwaliteitscoördinator Eva van Meeteren vaak. Maar zo simpel ligt dat niet. ‘Onze hulphonden kunnen zeker tegen een stootje als het gaat om herrie. Denk aan een glasbak die geleegd wordt, verbouwingslawaai of een scheurende motor. Knalvuurwerk, dat is een ander verhaal.’

Het beeld dat speciaal opgeleide honden een soort “superhonden” zijn die alle situaties dapper trotseren, dat klopt niet helemaal. Eva legt uit: ‘De hond hoort vele malen beter dan mensen en ervaart vuurwerkknallen immens hard. Bij het horen van die dreunen treedt er een soort alarmsysteem in werking. De hond maakt stresshormonen aan en vlucht, simpelweg om zijn huid te redden.’ Ze merkt op dat de ene hond gevoeliger is dan de andere. Sommige hulphonden kunnen bijvoorbeeld wel doorgaan met werken voor hun blinde of anderszins beperkte baas. Maar ontspannen zal het zeker niet zijn. Eva: ‘Er zijn genoeg cliënten die rond de jaarwisseling met een doodsbange hond thuis zitten. Het kan heel traumatiserend zijn voor zo’n dier.’

Even een blokje om

Maar, kunnen geleidehondbezitters rond de jaarwisseling dan niet even de drukke plekken mijden? Op zich een redelijk advies, waar KNGF-cliënten zich trouwens al jarenlang aan houden. Het probleem is alleen dat het knallen steeds eerder begint. Op sommige plaatsen in het land al in oktober. Dan vraag je mensen dus om twee maanden lang hun dagelijks leven aan te passen. Eva werpt een tweede bezwaar op: ‘Wandel je met een gewone huishond, dan loop je inderdaad een blokje om als je mensen met vuurwerk bezig ziet. Als je blind bent of in een rolstoel zit, dan is dat lastiger. Soms word je er plotseling mee geconfronteerd en is het al te laat.’ Een hulphond kan op dat moment zó gestrest raken, dat werken (lees: de baas veilig thuisbrengen) niet meer mogelijk is. De baas moet dan zijn hond kalmeren én zichzelf naar huis navigeren. Dat is een angstige situatie. Eva voegt daaraan toe: ‘Mensen met PTSS-klachten rekenen juist op hun hond voor emotionele steun en de hond kan op dat moment niets voor hen betekenen. Bovendien heeft een deel van deze cliënten, oud-politieagenten en oud-militairen, werk gerelateerde trauma’s die getriggerd kunnen worden door geknal.’

Voorbereiden op vuurwerk

Er is blijkbaar een verschil tussen het geluid van strijkers en een loeiende ambulance. KNGF-honden houden het hoofd koel bij allerlei soorten herrie, maar niet bij vuurwerk. Hoe zit dat precies? Eva: ‘Onze honden zijn getraind en zelfs gefokt op een hoge belastbaarheid. Dat is ook nodig, want dit zijn honden met verantwoordelijke taken. In hun jeugd komen KNGF-pups op allerlei rumoerige plekken, zoals stadscentra, openbaar vervoer en restaurants. Tijdens de opleiding gaan we daarmee door.’ KNGF doet zelfs oefeningen met een alarmpistool. Terwijl trainers met de honden spelen, klinken er op de achtergrond schoten. Dat zorgt voor een positieve associatie: knallen betekent spelen. Ook kun je zien welke honden in de stress schieten. De meeste honden kijken wel even op, maar herstellen zich snel. Eva: ‘Eerlijk gezegd kun je dit niet vergelijken met vuurwerk. Dat geluid is grillig en komt van alle kanten. Vuurwerk geeft lichtflitsen, kruitdampen en dreunen die door het hele lijf voelbaar zijn. Hier kun je een hond niet op voorbereiden.’

Een bak met pythons

Er is geen diervriendelijke manier om honden te laten wennen aan vuurwerk. Sterker nog: KNGF-honden worden tijdens hun opleiding, in de week voorafgaand aan oudejaarsdag, meegenomen naar het bos. Juist om hen te beschermen tegen vuurwerkgeknal. Datzelfde advies wordt afgegeven aan cliënten met een hulphond. Eva: ‘We gaan honden niet expres blootstellen aan vuurwerk. Die situatie is al beladen, dus dan gaan we het dier niet nóg meer paniek geven. Als jij bang bent voor slangen dan zeg ik ook niet: hier is een bak met pythons, ga daar maar even in zitten.’

In één knal weg

In het nieuwe jaar herstellen de meeste hulphonden zich gelukkig weer, als de knallen steeds minder vaak te horen zijn. Maar soms loopt het anders. Eva: ‘De honden die tijdelijk bang zijn, of alleen op de plek waar het gebeurde, daar kun je mee trainen. Dat is wel hard werken, want de angst zit vaak diep. Sommige honden zijn zo getekend, dat ze niet meer kunnen werken. Dan is een afkeuring soms onvermijdelijk en dat is heel wrang, om allerlei redenen: de hond is getraumatiseerd en de cliënt moet afscheid nemen van zijn maatje. Hij zit een tijd lang zonder hulphond. Trainers hebben tevergeefs hun tijd en energie geïnvesteerd. Ook niet onbelangrijk: het opleiden van een hulphond kost tienduizenden euro’s. Dat kan allemaal in één knal weg zijn.’

Petitie tegen vuurwerk

KNGF Geleidehonden startte eind november een petitie voor een landelijk verbod op het afsteken van consumentenvuurwerk en betere handhaving. En met mooi resultaat en draagvlak. Begin januari hadden 38.032 mensen hun steun voor deze petitie uitgesproken en daar zijn we heel dankbaar voor. Lees hier meer.